MUZEUM HISTORYCZNE W EŁKU

Muzeum Historyczne w Ełku

Pomysł powołania muzeum w Ełku jest już bardzo stary. W opublikowanym w 2000 r. na łamach „Rozmaitości Ełckich” felietonie o znamiennym tytule Ciągoty muzealne ks. Jerzy Hajduga pisał:

„Wyobraźmy sobie, że w Ełku wreszcie otworzono muzeum”.

Pomysł ten doczekał się swojej realizacji dopiero niedawno. Sekwencja zdarzeń, która doprowadziła w końcu do powołania nowej instytucji kultury, rozpoczęła się w roku 2010, gdy Rada Miasta przyjęła uchwałę intencyjną w sprawie organizacji Muzeum, a następnie Prezydent Miasta Tomasz Andrukiewicz powołał Pełnomocnika ds. utworzenia Muzeum. We wrześniu 2011 r. ukonstytuowało się Stowarzyszenie Muzeum dla Ełku, skupiające ludzi wspierających dzieło budowy tego rodzaju instytucji w naszym mieście. Ostatnim akordem było przyjęcie przez Radę Miasta 28 sierpnia 2012 r. uchwały w sprawie utworzenia Muzeum Historycznego w Ełku oraz nadania mu statutu.

Cytowany wyżej ks. Hajduga pisał, iż:

„Powoli należy przyzwyczajać ludzi nie tylko do odwiedzania, ale i do zwiedzania Ełku”.

Także ta idea została już, przynajmniej częściowo urzeczywistniona w postaci pierwszej publikacji Muzeum, którą była książka Michała Olszewskiego i Rafała Żytyńca pt. Ełk. Spacerownik po mieście niezwykłym.

Pierwsza siedziba Muzeum mieściła się w kamienicy przy ulicy Małeckich 3, która przed II wojną światową nosiła nazwę Placu Królowej Luizy 13 (Königin-Luise-Platz 13). Położona przy parku kamienica była jednym z bardziej nobliwych adresów w Ełku. W ełckich księgach adresowych z 1930 i 1938 r. znajdujemy informacje, iż zamieszkiwali ją wyżsi urzędnicy miejscy, naczelnicy, sędziowie i asesorzy położonego nieopodal sądu oraz kupcy i lekarze. W 1930 r. właścicielem kamienicy był emerytowany dyrektor Albert Henning, a w 1938 r. kamienica była własnością Käte Stempel.

Od 2017 r. siedziba Muzeum mieści się w dawnym budynku stacyjnym na zrewitalizowanym terenie Ełckiej Kolei Wąskotorowej (w rejestrze zabytków od 1991 r.), wybudowanej w latach 1912-1918, a znajdującej się od 2014 r. w strukturach Muzeum.

W polu zainteresowań Muzeum Historycznego w Ełku, oprócz samego miasta, znajdują się także Mazury, które traktujemy jako pewnego rodzaju fenomen historyczny i kulturowy. Dziejów miasta i jego mieszkańców nie da się analizować w oderwaniu od dziejów regionu. W zachowanej przestrzeni miejskiej Ełku, w skali mikro, widać ślady procesów, które przez wieki kształtowały życie całych Mazur. Czynniki takie jak przyroda, pogranicze (narodów, państw, kultur), nacisk modernizacyjny z jego dobrodziejstwami (kolej żelazna) i przekleństwami (nowoczesne nacjonalizmy) odcisnęły swoje piętno na mieście i Mazurach.

Jesteśmy po to, by poznawać, chronić, przybliżać współczesnym i przekazać naszym następcom niepowtarzalne wielokulturowe dziedzictwo Ełku i Mazur. Naszą misją jest służba na polu kształtowania człowieka świadomego swej tożsamości i otwartego na tożsamość innych ludzi. Dialog z odbiorcą, z naszym gościem, wcale nie musi oznaczać ulegania jego zachciankom, schlebiania mu, unikania tematów trudnych bądź trywializowania spraw ważnych. Nie chodzi nam o oferowanie gotowego kanonu, lecz o stworzenie przestrzeni do debaty. Warto zwrócić uwagę, że takie podejście zakłada duże zaufanie do odbiorców kultury (traktujemy ich jak partnerów do rozmowy) oraz do tzw. wartości kanonicznych. Zakładamy bowiem, że te wartości jednak obronią się same.

Poprzez nasze działania pragniemy stworzyć przestrzeń dialogu z historią, która jest otwarta na wielowątkowe i wielokulturowe dziedzictwo Ełku i Mazur. Swoją misję realizujemy poprzez gromadzenie zbiorów, organizację wystaw i wydarzeń kulturalnych, a także działalność edukacyjną, popularyzatorską i wydawniczą.